Darowizna to umowa dwustronna, nieodpłatna, na mocy której darczyńca zobowiązuje się bezpłatnie przenieść na obdarowanego składnik swojego majątku.

Przyczyną umożliwiającą odwołanie wykonanej już darowizny jest rażąca niewdzięczność obdarowanego.

Darczyńca, jak wskazano powyżej, może odwołać już wykonaną darowiznę, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Co do zasady, na obdarowanego przepisy prawa nie nakładają obowiązku wdzięczności względem darczyńcy. Kodeks cywilny wskazuje jedynie, że przy dokonywaniu darowizny darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek wykonania polecenia, czyli nakazać mu określone działanie lub zaniechanie. Jednak polecenie to nie sprawia, że obdarowany będzie traktowany jako dłużnik, a darczyńca nie staje się wierzycielem, lecz ma prawo żądać, aby obdarowany wywiązał się z nałożonego na niego polecenia.

W prowadzonej przez Kancelarię „PARNTERZY” sprawie strona obdarowująca uzależniła wykonanie darowizny poprzez polecenie obdarowanemu sprawowania dożywotniej opieki nad rodzicami – nakładając w ten sposób polecenie na obdarowanego. Niestety obdarowany nie wywiązał się należycie ze swoich obowiązków, naruszając przy tym nie tylko zasady współżycia społecznego, ale także zaniedbując swoje obowiązki rodzinne, czym dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności, nie wykonując należycie polecenia, które zaakceptował w momencie przyjmowania darowizny.

W przepisach prawa na próżno szukać definicji „rażącej niewdzięczności”. Dlatego na pomoc przychodzi tutaj orzecznictwo oraz nauka prawa, które wskazują, że „rażącą niewdzięczność” należy rozumieć jako działanie lub zaniechanie obdarowanego skierowane bezpośrednio lub pośrednio przeciwko darczyńcy. Zachowanie takie, z perspektywy osoby niezaangażowanej
w spór, musi zostać jednoznacznie zakwalifikowane jako niewłaściwe, krzywdzące, nieetyczne. W związku, z brakiem ustawowej definicji „rażącej niewdzięczności” podstawą do jej uznania są zawsze indywidualne okoliczności sprawy, które odpowiednio uzasadnione i wykazane pomogą skutecznie odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności. Nieodzownie zauważyć należy, że wszczęcie postępowania sądowego wymaga skrupulatnej oceny szans prowadzenia sprawy.

W wyżej opisanym stanie faktycznym sprawy prowadzonej przez naszą Kancelarię, dzięki profesjonalnie sporządzonemu przez prawników Kancelarii „PARTNERZY”, wezwaniu do zwrotu przedmiotu darowizny nasza Klientka nie była zmuszona do wstąpienia na drogę sądową, by odzyskać przedmiot darowizny. Sprawa została rozwiązana polubownie, a nasza Klientka odzyskała darowany przedmiot od obdarowanego, który wykazał się w swoim zachowaniu brakiem lojalności i dokonał czynności całkowicie sprzecznych z zasadami współżycia społecznego.

W sytuacji, gdy obdarowany nie reaguje na wezwania i nie zwraca przedmiotu darowizny, darczyńca może wystąpić na drogę sądową z roszczeniem o powrotne przeniesienie własności przedmiotu darowizny. Warto jednak podejmować próby pozasądowego rozwiązania sporu,
z czym z pomocą chętnie przyjdzie Kancelaria „PARTNERZY”.

W sytuacji, gdy dojdzie do sporu sądowego darczyńca będzie zobowiązany do wykazania przed sądem, że czynności, których dopuszczał się obdarowany, były naganne, względem darczyńcy. W celu wykazania takich odczuć, darczyńca musi wskazać dowody świadczące o jego psychicznych przeżycia, do których przyczyniło się zachowanie obdarowanego. Rażącą niewdzięczność musi cechować znaczne nasilenie złej woli mającej na celu – pośrednio bądź bezpośrednio – pokrzywdzenie darczyńcy.

Wśród środków dowodowych mogących wykazać rażącą niewdzięczność obdarowanego pomocne mogą być m.in. nagrania, korespondencja, e-mail, wiadomości SMS czy zeznania świadków.

Aby skutecznie dokonać odwołania darowizny należy złożyć obdarowanemu oświadczenie
w formie pisemnej. Jednak, aby owe oświadczenie mogło być skuteczne, darczyńca musi mieć na uwadze, iż odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności zostało przez ustawodawcę obwarowane rocznym terminem liczonym od dnia powzięcia wiadomości
o zachowaniu obdarowanego przejawiającym się rażącą niewdzięcznością.

Należy mieć także na uwadze, że darowizna na podstawie omawianej przesłanki nie może zostać odwołana, jeśli darczyńca, z pełną świadomością, przebaczył obdarowanemu.

Stan prawny na dzień: 05.01.2024 r.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610).