Darowizna jest formą umowy polegającą na zobowiązaniu darczyńcy do nieodpłatnego udzielenia korzyści majątkowej w formie pieniężnej lub rzeczowej na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Charakteryzuje się chęcią spełnienia pobudek altruistycznych, jak bezinteresowna pomocpodziękowanie za otrzymaną pomoc, zabezpieczenie przyszłości dzieci lub posag dla przyszłych małżonków, czego efektem jest zadowolenie darczyńcy. Można ją przekazać osobie fizycznej (np. członkowi rodziny), prawnej, czy też na cele statutowe fundacji lub stowarzyszenia.

Przedmiotem mogą być: pieniądze, nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochód lub sprzęt komputerowy), przedmioty istniejące lub takie, które dopiero mają powstać, prawa (np. użytkowanie wieczyste), czy też zwolnienie obdarowanego z długu zaciągniętego u darczyńcy.

Darczyńcą może być każda osoba fizyczna lub podmiot prawa, który ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej (np. firma, czy też stowarzyszenie).

Według Kodeksu cywilnego umowa powinna być pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego, ale w rzeczywistości zwykła umowa pisemna lub ustna nie skutkuje nieważnością darowizny, jeżeli darczyńca przekazał już przedmiot darowizny obdarowanemu.

Nie dotyczy to darowizny nieruchomości, w przypadku której umowa bez aktu notarialnego jest nieważna.

Również w przypadku konieczności rejestracji np. samochodu konieczna jest umowa w formie pisemnej.

Darowiznę można odwołać, jeżeli nie została wykonana, a realizacja jest niemożliwa ze względu na zmianę stanu majątkowego darczyńcy (np. choroba, utrata majątku), ponieważ skutkiem darowizny byłby uszczerbek możliwości zaspokojenia ważnych potrzeb bytowych darczyńcy lub osoby wobec której ma on obowiązek alimentacyjny.

Drugim przypadkiem, w którym darczyńca lub jego spadkobiercy mogą odwołać darowiznę, jest rażąca niewdzięczność obdarowanego wobec darczyńcy (np. ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych).

Odwołanie darowizny dokonuje się składając pisemne oświadczenie, również np. w testamencie.

Jest to załącznik do obowiązkowej corocznej deklaracji CIT-8. Podmioty, które nie muszą składać zeznania CIT-8, np. organizacje kościelne, muszą złożyć formularz CIT-D oddzielnie.

Obowiązek złożenia CIT-D w przypadku otrzymania lub ofiarowania darowizny dotyczy:

• obdarowanej organizacji, jeśli darczyńcą był podatnik, który ma prawo odliczenia darowizny od opodatkowanego dochodu;
• darczyńcy, który może odliczyć darowiznę od dochodu, który podlega opodatkowaniu.

Obdarowana organizacja musi wykazać kwotę wszystkich darowizn, nawet drobnych. Duże darowizny (jednorazowo ponad 15tys. zł lub w ciągu roku suma ponad 35tys. zł) przekazane przez osoby prawne muszą być osobno wyszczególnione z danymi darczyńców.

Obowiązek zapłacenia podatku od darowizny ciąży na obdarowanym.

W przypadku organizacji jeśli darowizna będzie przekazana na cele statutowe zawarte w katalogu celów zwolnionych z podatku dochodowego od osób prawnych nie zapłaci tego podatku.

Stowarzyszenie lub fundacja ma do czynienia z podatkiem od spadków i darowizn w przypadku udzielania pomocy pieniężnej lub rzeczowej beneficjentom będącym osobami fizycznymi.

Według ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnione z podatku są darowizny, jeśli od jednej organizacji w ciągu 5 lat łączna wartość nie przekroczyła 4902 zł.

Dla darowizny otrzymanej od osoby fizycznej nie będącej spokrewnioną z obdarowanym lub osoby prawnej obowiązują zasady opodatkowania dla III grupy podatkowej. Wówczas zwolnione z podatku są darowizny, których łączna wartość od tej samej osoby lub po niej w ciągu ostatnich 5 lat nie przekroczyła 4902 zł. Powyżej tej kwoty obowiązują następujące stawki:

• 12% od wartości darowizny jeśli przekracza kwotę wolną o nie więcej niż 10278 zł;
• 16% od wartości darowizny jeśli przekracza kwotę wolną o więcej niż 10278 zł;
• 20% od wartości darowizny jeśli przekracza kwotę wolną o więcej niż 20556 zł.

Grupy podatkowe w rodzinie:

• 0 – małżonek, dziecko, rodzic, rodzeństwo, dziadkowie, pradziadkowie, wnuk, prawnuk, pasierb, ojczym i macocha
• I – teściowie, zięć, synowa
• II – członkowie dalszej rodziny, czyli ciotki i wujkowie
• III – najdalsi członkowie rodziny

Darowizna w najbliższej rodzinie (tzw. Grupa „0”) może być zwolniona z podatku od spadków i darowizn niezależnie od wysokości, jeśli spełnia 2 warunki:

• zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego w ciągu pół roku od momentu otrzymania darowizny, bądź od dnia, w którym obdarowany dowiedział się o otrzymaniu darowizny (pod warunkiem, że udowodni, iż dowiedział się o tym fakcie w późniejszym terminie);
• w przypadku darowizny pieniężnej zostanie ona udokumentowana dowodem przelewu na konto obdarowanego lub dowodem przekazu pocztowego.

Zwolnieni z podatku są też wychowankowie rodzin zastępczych oraz rodzinnych domów dziecka.

Kwota zwolniona z podatku od otrzymanej darowizny w pozostałych grupach podatkowych:

• I – 9637 zł
• II – 7276 zł
• III – 4902 zł

• Darowizna na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła

Ten rodzaj działalności realizują kościelne osoby prawne, tj. metropolie, archidiecezje, diecezje, parafie, kościoły, Caritas, papieskie dzieła misyjne oraz administratury apostolskie, w celu pomocy osobom potrzebującym, np. posiłki dla bezdomnych, domy samotnej matki, kolonie dla dzieci, pomoc za granicę dla ofiar klęsk żywiołowych.

Ten typ darowizny nie ma limitu, można odliczyć całą przekazaną kwotę.

Należy posiadać pokwitowanie przekazania i otrzymania darowizny, zawierające dane darczyńcy i obdarowanego oraz informację o wartości darowizny. Obdarowany ma obowiązek dostarczyć darczyńcy sprawozdanie z wydatkowania darowizny w ciągu dwóch lat po obdarowaniu. Przy darowiźnie pieniężnej trzeba mieć dowód przelewu na konto obdarowanego.

• Darowizna na cele kultu religijnego

Obdarowanym mogą być Kościoły, związki wyznaniowe, kościelne osoby prawne lub inne podmioty, które realizują cele kultu religijnego, np. media, towarzystwa kulturalne.

Może to być dofinansowanie np. budowy kościoła, renowację części istniejącego kościoła, czy kupno przedmiotów liturgicznych.

Odliczenie przy tego typu darowiźnie razem z darowiznami na cele krwiodawstwa oraz na cele stowarzyszeń i fundacji nie może wynieść więcej, niż 6% dochodu.

Trzeba mieć dowód przelewu na konto bankowe lub, w przypadku darowizny rzeczowej, pokwitowanie zawierające dane darczyńcy i informację o wartości darowizny oraz oświadczenie o przyjęciu darowizny od obdarowanego.

• Darowizna na cele pożytku publicznego

Obdarowywana organizacja nie musi mieć statusu OPP, ale musi realizować określone ustawą cele pożytku publicznego. Może to być organizacja pożytku publicznego, stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego, kościół, organizacja kościelna, spółdzielnia socjalna, fundacja lub stowarzyszenie, jeżeli nie prowadzi działalności przynoszącej zyski.

Odliczenie przy tego typu darowiźnie razem z darowiznami na cele krwiodawstwa oraz na cele kultu religijnego nie może wynieść więcej, niż 6% dochodu.

Trzeba mieć dowód przelewu na konto bankowe lub, w przypadku darowizny rzeczowej, pokwitowanie zawierające dane darczyńcy i informację o wartości darowizny oraz oświadczenie o przyjęciu darowizny od obdarowanego.

Nie można odliczyć darowizny przekazanej bezpośrednio osobie potrzebującej, musi to być wpłata celowa na konto organizacji ze wskazaniem obdarowanego.

• Darowizna z tytułu oddania krwi

Przysługuje osobom, które oddały nieodpłatnie krew lub jej składniki (np. osocze) i zostało to zarejestrowane w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, np. regionalnym centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Odliczeniu podlega też krew oddana poza jednostką krwiodawstwa (np. na uczelni lub podczas koncertu), tylko należy podać stację krwiodawstwa, która była organizatorem akcji. Można też odliczyć krew oddaną dla konkretnej osoby.

Przy odliczeniu ilość oddanej krwi lub jej składników w litrach trzeba pomnożyć x130. 

Odliczenie przy tego typu darowiźnie razem z darowiznami na cele stowarzyszeń i fundacji oraz na cele kultu religijnego nie może wynieść więcej, niż 6% dochodu.